Vào mùa bầu cử năm 2016, trong cuộc tranh luận tổng thống Mỹ cuối cùng, Trump tỏ ý ông sẽ không chấp nhận kết quả bầu cử ngày 8/11 nếu ông thua. “Tôi sẽ xem xét vào lúc đó. Tôi sẽ để mọi người chờ đợi trong hồi hộp”, Trump nói khi được hỏi về vấn đề này. Phát ngôn của ông đi ngược lại với truyền thống của Mỹ là người thất cử gọi điện cho người chiến thắng để nhận thua và chúc mừng.

Năm nay, Trump gây lo ngại ông sẽ từ chối chuyển giao quyền lực nếu thất cử. Trump không cam kết chuyển giao quyền lực hòa bình mà nói rằng “chúng ta phải xem điều gì sẽ xảy ra”. Phát biểu của Trump bị cho là không cam kết nguyên tắc dân chủ cơ bản nhất ở Mỹ và vấp phải chỉ trích từ cả hai đảng.

Nhiều người so sánh Trump với những người tiền nhiệm khi chuyển giao quyền lực. Cựu tổng thống George H.W. Bush năm 1993 viết thư tay cho Bill Clinton, người đánh bại ông Bush trong cuộc đua năm 1992. Dù thua cuộc, ông Bush vẫn gửi lời chúc người kế nhiệm thành công và gửi lời khuyên về cách đối phó với những người chỉ trích.

Lá thư của ông Bush được công bố vào năm 2011 có nội dung:

20/1/1993

“Gửi Bill,

Vừa nãy, khi bước vào văn phòng này, tôi vẫn cảm thấy cảm giác kỳ diệu và sự trân trọng mà tôi thấy 4 năm trước. Tôi nghĩ anh cũng sẽ cảm thấy như vậy.

Tôi chúc anh có quãng thời gian tuyệt vời ở đây. Tôi không bao giờ cảm thấy sự cô đơn mà một số tổng thống đời trước đã mô tả.

Sẽ có những lúc rất khó khăn và thậm chí còn gian nan hơn khi xuất hiện những lời chỉ trích anh có thể nghĩ là không công bằng. Tôi cũng không thật sự giỏi đương đầu với chỉ trích để có thể cho anh lời khuyên, nhưng tôi muốn nhắn nhủ rằng anh đừng để những người chỉ trích làm anh nản lòng hoặc khiến anh phải từ bỏ các kế hoạch đã định.

Vào thời điểm anh đọc được lá thư này, anh đã là tổng thống của chúng tôi. Tôi chúc anh và gia đình mạnh khỏe và hạnh phúc.

Sự thành công của anh giờ là sự thành công của cả đất nước. Tôi sẽ ủng hộ mạnh mẽ cho anh.

Chúc may mắn,

George”

Trump và Obama cũng có mối quan hệ “cơm chẳng lành canh chẳng ngọt” trong mùa bầu cử năm 2016. Tuy nhiên, Obama vẫn để lại trong ngăn kéo của bàn Kiên định tại Phòng Bầu dục bức thư cho Trump với nội dung nhấn mạnh trách nhiệm to lớn của tổng thống Mỹ trong nước và trên trường quốc tế:

“Gửi ngài Tổng thống,

Chúc mừng ông đã vượt một cuộc đua rất đặc biệt. Hàng triệu người đã đặt hy vọng vào ông. Tất cả chúng tôi, dù thuộc đảng nào, cũng hy vọng về sự tăng cường an ninh và thịnh vượng trong nhiệm kỳ của ông.

Đây là một vị trí độc đáo, không có con đường rõ ràng để thành công, vì vậy tôi không biết liệu lời khuyên của tôi có hữu ích đối với ông không. Dẫu vậy, tôi vẫn sẽ đưa ra một vài ngẫm nghĩ từ 8 năm qua.

Thứ nhất, cả hai chúng ta đều được hưởng những may mắn theo những cách khác nhau. Nhưng không phải ai cũng may mắn như vậy. Họ cần đến chúng ta, những người phải làm mọi điều có thể để đặt thêm nhiều nấc thang cho sự thành công của mọi đứa trẻ và gia đình sẵn sàng làm việc chăm chỉ.

Thứ hai, vai trò lãnh đạo của Mỹ trên trường quốc tế thực sự là điều không thể thiếu. Thông qua hành động và làm gương, chúng ta phải duy trì trật tự quốc tế đã được phát triển đều đặn kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc – yếu tố quyết định sự thịnh vượng và an toàn của chúng ta.

Thứ ba, chúng ta chỉ tạm thời làm chủ văn phòng này. Điều đó khiến chúng ta trở thành những người bảo vệ thể chế dân chủ và các giá trị truyền thống, như thượng tôn pháp luật, tam quyền phân lập, bảo vệ bình đẳng và tự do dân sự – những điều mà tổ tiên đã chiến đấu và đổ máu để có được. Dù chính trị hàng ngày có những diễn biến phức tạp như thế nào thì chúng ta cũng phải giữ vững những công cụ dân chủ này, ít nhất là như khi chúng ta thiết lập chúng.

Và cuối cùng, dù phải tất bật tham gia nhiều sự kiện và gánh vác nhiều trách nhiệm, đừng quên dành thời gian cho bạn bè và gia đình. Họ sẽ giúp ông vượt qua những chông gai không thể tránh khỏi.

Michelle và tôi chúc ông và Melania những điều tốt nhất khi tham gia cuộc phiêu lưu tuyệt vời này, hãy nhớ rằng chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ hết sức mình.

Chúc ông thành công và may mắn,

BO”

Dù Trump đưa ra phát biểu nói trên, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện McConnell cam kết việc chuyển giao quyền lực sau bầu cử tổng thống Mỹ sẽ diễn ra hòa bình, có trật tự.

Nghị sĩ Cộng hòa Liz Cheney khẳng định việc chuyển giao quyền lực hòa bình đã được ghi trong Hiến pháp Mỹ và là nền tảng cho sự tồn vong nền cộng hòa. “Các lãnh đạo Mỹ đã tuyên thệ trước Hiến pháp. Chúng ta sẽ giữ vững lời thề đó”, Cheney viết.

• Kịch bản Trump từ chối rời Nhà Trắng gây lo ngại
• Bài phát biểu ‘vỗ mặt’ Trump của Michelle Obama
• Bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra thế nào?
• Khẩu hiệu tranh cử tổng thống Mỹ quan trọng thế nào?

Phương Vũ (Theo ABC/CNN)